Instytucja administrująca: Ministerstwo Finansów - Departament Gwarancji i Poręczeń

Polskie rządowe kredyty eksportowe przeznaczone na finansowanie dostaw z Polski

Zgodnie z Konsensusem OECD ("Porozumienie w sprawie oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych" - Arrangement on Officially Supported Export Credits), kredyty rządowe przeznaczone na finansowanie eksportu z Polski mogą być udzielane na warunkach komercyjnych lub na zasadach preferencyjnych w formie tzw. pomocy wiązanej (tied aid). Do korzystania z kredytów w ramach pomocy wiązanej uprawnione są wybrane kraje rozwijające się, znajdujące się na liście publikowanej przez OECD, w zależności od Dochodu Narodowego Brutto per capita (na osobę). Warunki finansowe kredytu w ramach pomocy wiązanej są  preferencyjne w porównaniu do warunków rynkowych poprzez niższe oprocentowanie, dłuższy okres karencji oraz termin spłaty, zapewniając min. 35% poziom dotowania.

Projekty, finansowane w ramach tzw. pomocy wiązanej, realizowane są głównie w zakresie ochrony środowiska, zdrowia, modernizacji, poprawy bezpieczeństwa pracy, warunków bytowych ludności, rozwoju obszarów wiejskich czy edukacji i przyczyniają się do poprawy sytuacji w kraju biorcy. Projekty takie, aby podlegać omawianemu finansowaniu, nie mogą wykazywać zdolności do samofinansowania lub nie znajdują finansowania komercyjnego.

Kredyty rządowe w ramach pomocy wiązanej, oprócz istotnej roli wspierania eksportu, przyczyniają się do zwiększenia wielkości świadczonej przez Polskę pomocy rozwojowej i są alternatywnym instrumentem pomocowym w porównaniu do np. bezpośredniego wsparcia budżetowego czy grantów.

Konsensus OECD nie reguluje kwestii związanych z udzielaniem kredytów rządowych na finansowanie sprzętu obronnego oraz art. rolnych. W tym zakresie kraj kredytodawca posiada większą swobodę określania warunków finansowych udzielanego kredytu.
 

Zasady zawierania międzyrządowych umów w sprawie udzielenia kredytu rządu polskiego rządom innych krajów oparte są o przepisy ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. poz. 443, z 2002 r. poz. 1824, z 2010 r. poz.  1395 oraz z 2011 r. poz. 676). Po otrzymaniu oficjalnego wystąpienia strony rządowej potencjalnego kredytobiorcy skierowanego do rządu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzana jest analiza ryzyka politycznego i finansowego związanego z rozważaną transakcją oraz analiza możliwości budżetowych w tym zakresie. W przypadku pozytywnej weryfikacji następuje przygotowanie negocjacji umowy o udzieleniu kredytu, podczas których ustala się warunki kredytu i zapisy umowy międzyrządowej. Na tym etapie uzgadniany jest m.in. zakres dostaw planowanych do finansowania w ramach kredytu w oparciu o prezentowanie potrzeb kredytobiorcy.

Wybór kontraktów finansowanych w ramach polskich kredytów rządowych

Wynegocjowane i podpisane kontrakty eksportowe w ramach umowy muszą być zaakceptowane przez właściwe władze obu stron zgodnie ze stosowną procedurą określoną w podpisanej międzyrządowej umowie kredytowej.

Wybór kontraktów eksportowych oraz kontrahentów proponowanych do finansowania w ramach kredytu rządowego należy do kredytobiorcy – zgodnie z obowiązującymi w danym kraju regulacjami.

Następnie strona polska weryfikuje zgodność zawartych kontraktów eksportowych z międzyrządową umową kredytową. Kontrakty po stronie polskiej powinny być zawierane przez przedsiębiorców (eksporterów) mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, w celu zapewnienia skutecznej i rzetelnej realizacji kontraktów finansowanych polskim kredytem rządowym, polskie przedsiębiorstwa, które zamierzają finansować swoje kontrakty eksportowe w ramach kredytów rządowych, powinny spełniać następujące kryteria:

• przedsiębiorstwo musi przedstawić zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami oraz składkami ZUS;
   
• przedsiębiorstwo powinno wykazywać dodatni wynik finansowy w okresie ostatnich 3 lat, a także załączyć sprawozdania finansowe za te okresy;
   
• przedsiębiorstwo powinno prowadzić działalność gospodarczą na terenie kraju przez okres minimum 3 lat;
   
• przedsiębiorstwo powinno legitymować się doświadczeniem w realizacji projektów z danej dziedziny, potwierdzonym referencjami od zamawiających;
   
• przedsiębiorstwa są zobowiązane zapoznać się z treścią i podpisać dwa oświadczenia eksportera, informujące o:
  • zasadach realizacji indywidualnego kontraktu w ramach międzyrządowej umowy kredytowej,
     
  • braku przekupstwa zagranicznego funkcjonariusza publicznego przy zawieraniu kontraktu eksportowego.

Kontrakty eksportowe wskazane przez kredytobiorców do finansowania w ramach kredytów rządowych są po stronie polskiej uzgadniane przez Ministerstwo Finansów w porozumieniu z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii i Ministerstwem Spraw Zagranicznych (w kontekście geopolitycznych uwarunkowań realizacji kredytu).

W przypadku międzyrządowych umów kredytowych w ramach pomocy wiązanej, konieczne jest spełnienie wymogów OECD dotyczących pomocy wiązanej, zawartych w Arrangement on Officially Supported Export Credits (link otwiera okno w innym serwisie, w języku angielskim) oraz pochodnych dokumentach OECD:

• Ex Ante Guidance for Tied Aid (link otwiera okno do dokumentu w języku angielskim w innym serwisie),
   
• DAC Principles for Project Appraisal,
   
• DAC Guidelines on Aid and Environment,
   
• Good Practices for Environmental Impact Assessment of Development Projects.

Stosowna procedura notyfikacyjna w OECD prowadzona jest przez Ministerstwo Finansów na podstawie dokumentów przekazanych przez eksporterów oraz kredytobiorców.

Płatności z tytułu realizacji kontraktów eksportowych dokonywane są ze środków budżetu państwa za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego (upoważnionego do obsługi międzyrządowych umów kredytowych) bezpośrednio na rzecz polskich eksporterów. Wypłata dla polskiego przedsiębiorstwa będzie następować w złotych polskich po kursie kupna Narodowego Banku Polskiego obowiązującym dla zagranicznej waluty kontraktu w dniu wypłaty, na podstawie dokumentów przyjętych w kontrakcie, uprzednio zaakceptowanych przez importera oraz jego bank.