Mechanizmy zmian w systemie emerytalnym zostały zaprojektowane w sposób służący ochronie wartości kapitału zgromadzonego przez ubezpieczonych na indywidualnych kontach emerytalnych (a w rezultacie wysokości przyszłej emerytury), a jednocześnie zapewniający uniknięcie ewentualnego negatywnego wpływu na polski rynek kapitałowy, w szczególności jego dwa najważniejsze segmenty, czyli rynek akcji i rynek obligacji.

Do ZUS zostaną z OFE przekazane:

• skarbowe papiery wartościowe,
• obligacje gwarantowane przez Skarb Państwa,
• inne aktywa nieakcyjne

w łącznej kwocie stanowiącej 51,5% aktywów każdego OFE (poziom 51,5% wynika z udziału papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa w aktywach OFE na koniec 2012 r.).

Jednocześnie w ramach tych 51,5% łącznych aktywów każdego OFE wartość przekazywanych przez każde OFE do ZUS papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa nie będzie mogła być niższa od wynikającej z udziału papierów skarbowych i obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa w aktywach każdego OFE wg stanu na dzień 3.09.2013 r., tj. na dzień poprzedzający ogłoszenie planowanych zmian w systemie emerytalnym. Na koniec lipca udział ten wyniósł średnio 49,1%.

Skarbowe papiery wartościowe (ich wartość rynkowa na koniec lipca wyniosła 121,2 mld zł, a nominalna 120,1 mld zł) zostaną przekazane Skarbowi Państwa do umorzenia, pozostałymi aktywami niekacyjnymi będzie zarządzał ZUS. Indywidualne konta emerytalne w FUS zostaną powiększone o wartość aktywów przekazanych przez OFE do ZUS.

Do dnia przekazania aktywów do ZUS, OFE będą prowadziły działalność inwestycyjną na dotychczasowych zasadach, przestrzegając istniejących ograniczeń, w tym limitu na udział akcji w ich portfelu, który w 2013 r. wynosi 47,5% (OFE obecnie nie wykorzystują tego limitu, wg danych na koniec lipca br. akcje stanowiły 39,2% ich aktywów). Mechanizmy te z jednej strony będą zapobiegać zaburzeniom na rynku papierów skarbowych, z drugiej zaś strony powinny wspierać rynek akcji, jako że OFE będą miały możliwość zwiększenia swojego zaangażowania w akcje.

Dla ubezpieczonych istotną kwestią jest wpływ sposobu wyceny aktywów przekazywanych do ZUS na wartość zapisów na indywidualnych kontach emerytalnych w FUS, co ma bezpośrednie przełożenie na wysokość przyszłej emerytury. Sposób wyceny będzie eliminował dla ubezpieczonych ryzyko niekorzystnych zmian cen rynkowych aktywów do momentu przekazania środków z OFE do ZUS. Wysokość zapisów na indywidualnym koncie wynikać będzie z przyjęcia dla poszczególnych instrumentów finansowych korzystniejszej z dwóch cen: ceny z dnia poprzedzającego dzień przekazania aktywów OFE do ZUS i ceny na 3 września br. W ten sposób ubezpieczony może zyskać, jeśli w okresie od ogłoszenia zmian do ich wejścia w życie rynkowa wycena przenoszonych aktywów wzrośnie, ale jednocześnie nie straci, jeśli ich cena rynkowa spadnie.