Uwaga 1: Aktualne informacje o przepisach celnych obowiązujących od dnia 1 maja 2016 r. dotyczące zabezpieczenia kwoty długu celnego znajdują się na stronach:

http://www.finanse.mf.gov.pl/clo/unijny-kodeks-celny-wdrozenie/ukc

http://www.finanse.mf.gov.pl/clo/unijny-kodeks-celny-wdrozenie/faq1

 

Uwaga 2: poniżej informacje archiwalne dotyczące przepisów prawa obowiązującego do dnia 30 kwietnia 2016 r.

 

Zabezpieczenie kwoty długu celnego

Podstawowe zagadnienia związane z zabezpieczeniem kwoty długu celnego zostały uregulowane w art. 189 - 200 Wspólnotowego Kodeksu Celnego (WKC) oraz w art. 857 i 858 rozporządzenia Komisji (EWG) wprowadzającego Wspólnotowy Kodeks Celny (RWKC), które m.in. ściśle określają przypadki, w których obligatoryjnie bądź fakultatywnie składa się zabezpieczenie majątkowe w celu zagwarantowania pokrycia powstałego lub mogącego powstać długu celnego.

Osobą zobowiązaną do złożenia zabezpieczenia kwoty długu celnego jest dłużnik lub osoba mogąca się stać dłużnikiem, z wyjątkiem organów administracji publicznej. Dłużnikiem jest natomiast każda osoba zobowiązana do zapłacenia kwoty długu celnego. Za zgodą organu celnego zabezpieczenie kwoty długu celnego może także złożyć osoba trzecia zamiast osoby zobowiązanej do jego złożenia. Natomiast w procedurze tranzytu osobą zobowiązaną do złożenia zabezpieczenia jest główny zobowiązany.

Jeżeli wysokość zabezpieczenia długu celnego nie przekracza 500 Euro, organy celne mogą odstąpić od wymogu jego złożenia.

W zależności od konkretnego przypadku, składa się zabezpieczenie jednostkowe, tj. zabezpieczenie, które pokrywa należności celne ciążące na konkretnym towarze celnym, albo można złożyć tzw. zabezpieczenie generalne dla wielu operacji, w stosunku do których powstał lub może powstać dług celny, po uzyskaniu pozwolenia organu celnego na jego stosowanie.

W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie wzorów formularzy stosowanych w sprawach celnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 856), w załącznikach nr 32, 33 i 34 zamieszczone zostały kolejno: wzór wniosku o udzielenie pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego, wzór pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego oraz wzór potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego.

Organ celny wydając pozwolenie na stosowanie zabezpieczenia generalnego określa w nim procedury celne, wskazane przez wnioskodawcę we wniosku, do których stosuje się zabezpieczenie generalne, oraz dyrektora izby celnej lub dyrektorów izb celnych, na których terenie właściwości miejscowej może być ono stosowane.

Zabezpieczenie generalne jest poddawane tzw. saldowaniu, które polega na odnotowywaniu zarówno obciążenia tego zabezpieczenia kwotą długu celnego, jak i zwolnienia go z tego obciążenia, w całości lub części, jeżeli dług celny w całości lub części wygaśnie lub nie może już powstać. Saldowanie zabezpieczenia generalnego odbywa się w formie elektronicznej w informatycznym Ogólnopolskim Systemie Obsługi Zabezpieczeń i Pozwoleń (OSOZ).

Zgodnie z art. 193 WKC zabezpieczenie kwoty długu celnego może zostać złożone w formie gwarancji lub depozytu w gotówce. Sposób złożenia zabezpieczenia w formie depozytu w gotówce reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie sposobu złożenia zabezpieczenia w formie depozytu w gotówce (Dz. U. Nr 169, poz. 1769). Zgodnie z ww. rozporządzeniem zabezpieczenie może być złożone poprzez:

• wpłatę kwoty zabezpieczenia gotówką w kasie jednostki organizacyjnej urzędu celnego lub na bankowy rachunek pomocniczy izby celnej właściwej miejscowo dla tego urzędu w banku krajowym, w placówce pocztowej lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej,
• udzielenie bankowi krajowemu, prowadzącemu rachunek bankowy zobowiązanego, dyspozycji polecenia przelewu kwoty zabezpieczenia na bankowy rachunek pomocniczy izby celnej,
• złożenie w jednostce organizacyjnej urzędu celnego czeku gotówkowego lub rozrachunkowego, wystawionego przez zobowiązanego na kwotę zabezpieczenia, potwierdzonego do wysokości tej kwoty przez bank krajowy prowadzący rachunek bankowy zobowiązanego,
• złożenie w urzędzie celnym dokumentów płatniczych tzn. papierów wartościowych na okaziciela o określonym terminie wykupu, wyemitowanych przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski, bankowych papierów wartościowych i listów zastawnych o określonym terminie wykupu, wyemitowanych we własnym imieniu i na własny rachunek przez bank krajowy, o którym mowa w art. 52 ustawy – Prawo celne, na kwotę równą wysokości zabezpieczenia, określoną według wartości nominalnej tych dokumentów.

Zabezpieczenie w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej może być złożone tylko w przypadku, gdy gwarancja została udzielona przez uprawniony podmiot. Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy – Prawo celne (Dz. U. z 2015 r., poz. 858) podmiotem uprawnionym do udzielania ww. gwarancji jest osoba wpisana przez Ministra Finansów do wykazu gwarantów uprawnionych do udzielenia gwarancji składanych jako zabezpieczenie pokrycia kwot wynikających z długów celnych. Gwarantem może być wyłącznie osoba mająca siedzibę we Wspólnocie (UE), która prowadzi na terytorium kraju działalność bankową albo ubezpieczeniową, posiadająca uprawnienie do udzielenia gwarancji oraz dająca rękojmię prawidłowego wywiązywania się z zobowiązań wobec organów celnych.

Wpis do wykazu gwarantów następuje w drodze decyzji wydanej na pisemny wniosek zainteresowanej osoby, złożony do Ministra Finansów, po uzyskaniu od Komisji Nadzoru Finansowego informacji potwierdzającej, że osoba ta ma siedzibę we Wspólnocie (UE), prowadzi na terytorium kraju działalność bankową albo ubezpieczeniową, posiada uprawnienie do udzielenia gwarancji, a także spełnia wymogi kapitałowe określonych przepisami prawa.

Minister Finansów wydaje decyzję o wpisie gwaranta do ww. wykazu, odmowie dokonania wpisu lub skreśleniu gwaranta z wykazu. Z wykazu skreśla się gwaranta, jeżeli nie spełnia już ustawowych wymogów, od których spełniania uzależnione jest dokonanie wpisu, a także jeżeli nie wywiązuje się z zobowiązań wobec organów celnych oraz gdy złożył wniosek o skreślenie z wykazu albo uległ likwidacji.

Jak wyżej napisano, przepisy celne UE określają przypadki, w których obligatoryjnie bądź fakultatywnie składa się zabezpieczenie kwoty długu celnego.

Przykładowo:

• Zgodnie z art. 74 ust. 1 WKC, jeżeli przyjęcie zgłoszenia celnego pociąga za sobą powstanie długu celnego, towary, których dotyczy to zgłoszenie mogą być zwolnione w przypadku, gdy kwota długu celnego została zapłacona lub zabezpieczona.
• Zgodnie z art. 74 ust. 2 WKC, jeżeli stosując przepisy właściwe dla procedury celnej, do której zostały zgłoszone towary, organy celne zażądają złożenia zabezpieczenia, zwolnienie wymienionych towarów do tej procedury może zostać udzielone jedynie po złożeniu zabezpieczenia.
• Zgodnie z art. 88 WKC organy celne mogą uzależnić umieszczenie towarów pod procedurą zawieszającą od złożenia zabezpieczenia, które zapewni zapłatę długu celnego mogącego powstać w stosunku do tych towarów.
• Zgodnie z art. 94 WKC, osoba korzystająca z procedury wspólnotowego tranzytu zewnętrznego zobowiązana jest do złożenia zabezpieczenia.
• Złożenie zabezpieczenia jest wymagane także w przypadku korzystania z procedury uszlachetnienia biernego, w przypadku, o którym mowa w art. 154 ust. 4 WKC.
• Obligatoryjnie złożenie zabezpieczenia jest wymagane w przypadku uzyskania pozwolenia organu celnego na odroczenie terminu płatności należności (art. 225 WKC) bądź na stosowanie procedury uproszczonej (art. 257 ust. 3 tiret drugie, art. 262 ust. 1 tiret czwarte oraz art. 267 tiret drugie RWKC).
• Zgodnie z art. 581 RWKC obowiązek złożenia zabezpieczenia istnieje również w przypadku dokonywania zgłoszenia celnego do procedury odprawy czasowej, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w załączniku nr 77 do RWKC.

Ponadto rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie przypadków, w których organ celny pobiera zabezpieczenie (Dz. U. Nr 87, poz. 829) stanowi, m.in., że organ celny będzie obligatoryjnie pobierał zabezpieczenie w związku z prowadzeniem składu celnego typu D. Zabezpieczenie to stanowić będzie także zabezpieczenie związane z odpowiedzialnością z tytułu prowadzenia składu celnego, w rozumieniu art. 88 i 104 WKC.

Powyższe rozporządzenie stanowi również, że organ celny będzie pobierał zabezpieczenie także w  związku z korzystaniem z zawieszającej procedury celnej, w przypadku, gdy korzystającym z procedury składu celnego lub procedury uszlachetniania czynnego jest osoba posiadająca miejsce zamieszkania lub siedzibę poza obszarem celnym Wspólnoty (UE), bądź w przypadku obejmowania towarów określonych w załączniku nr 44c do RWKC procedurą składu celnego, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń lub procedurą przetwarzania pod kontrolą celną.